Begin dit jaar is Yneke Kootstra van de Academie Coaching en Leefstijl toegetreden tot het bestuur van Kind en Voeding. Yneke is ook actief om op LinkedIn informatie te delen. Bovenstaande uitspraak haalden we uit een recent bericht:
“Mensen verliezen niet de controle als ze voor een bord bonen zitten”
Veel sterk bewerkt eten beïnvloedt je brein op manieren die vergelijkbaar is met drugs zoals cocaïne of nicotine. Denk aan chips en koekjes. Zo kiezen ratten in experimenten vaak liever voor suiker dan voor cocaïne, zelfs als dat betekent dat ze elektrische schokken moeten doorstaan.
Sterk bewerkte voedingsmiddelen – vol suiker, vet en geraffineerde koolhydraten – activeren de beloningscircuits in onze hersenen. Dit leidt tot hunkering, afkickverschijnselen en dwangmatig eten, zelfs wanneer je de negatieve gevolgen ervan kent. De Yale Food Addiction Scale suggereert dat ongeveer 20% van de volwassenen verslaafd is aan voedsel. Deze mensen ervaren verlies van controle en blijven eten, zelfs als ze zich ziek voelen. Klinkt ernstig. Maar herken jij de bodemdrift die ontstaat bij het openen van een zak chips? Of gaat bij jou een pak chocolate chips cookies altijd meteen op?
Hoewel de meeste mensen met voedselverslaving geen extreem overgewicht hebben is het enige verschil dat bij een verslaving iemand ontwenningsverschijnselen ervaart. Maar blijven eten levert ernstige gevolgen voor gezondheid en welzijn. Psychologen en neurowetenschappers wijzen erop dat ultrabewerkt voedsel op onnatuurlijke wijze vet en suikers combineert, wat leidt tot overmatige dopamineafgifte en een beloningsreactie die lijkt op die van drugs.
Experimenten bevestigen dat sterk bewerkte voedingsmiddelen de hersenen op dezelfde manier beïnvloeden als drugs. PET-scans tonen bijvoorbeeld aan dat het drinken van een suikerrijke milkshake dopamine vrijmaakt in de hersenen, vergelijkbaar met stimulerende middelen. Ook speelt de cannabinoïde receptor 2 (CB2) een rol; proefdieren zonder deze receptor ontwikkelen minder snel verslavingen, inclusief voedselverslaving.
Daarnaast blijkt dat afslankmedicijnen zoals semaglutide niet alleen gewichtsverlies bevorderen, maar ook hunkering naar voedsel, drugs en alcohol verminderen. Dit ondersteunt het idee dat voedselverslaving op hersenniveau veel overeenkomsten heeft met andere verslavingen.
Het grote nadeel is echter dat niet alle ultrabewerkte voedingsmiddelen slecht zijn. Koekjes, zoute snacks, zoete toetjes zijn specifiek ontworpen om je aan het eten te houden. Ze zijn er niet om de honger te stillen maar belonen je op een andere manier. Je eet dan niet omdat je honger hebt, maar om diverse andere redenen: emotioneel eten, stresseten, extern eten en food cravings. Hedonistisch eten kun je dit noemen. Dit in tegenstelling tot bijvoorbeeld het ‘nieuwe vlees’ wat het mogelijk maakt om ‘plant based’ te eten. Een hamburger van de vegetarische slager zal voor vrijwel iedereen vergelijkbaar zijn met een bord bonen: je vindt het lekker, het stilt je honger maar je wordt niet verleid tot blijven eten.